Pedodonti nedir?
Pedodonti (Çocuk Diş Hekimliği), 0-13 yaş grubu çocukların süt ve daimi dişlerinin sağlıklı olarak korunmasını, çürük, travma, kalıtımsal ve benzeri etkenlerin bu dişlerde oluşturduğu sorunların giderilmesini amaçlayan bir anabilim dalıdır.
Süt Dişlerinin Önemi nedir?
Süt dişleri toplam 20 tanedir. Süt dişlerinin birinci görevi çocuğun beslenmesini sağlamaktır. Ayrıca konuşmanın düzgün gelişimi de süt dişlerinin varlığına bağlıdır. Süt dişleri, kapladıkları alanı kendilerinin yerine gelecek olan kalıcı diş için korumakta ve kalıcı diş sürerken ona rehberlik yapmaktadırlar. Süt dişi erken çekildiği zaman bu doğal yer tutucu fonksiyonu da ortadan kalkmaktadır.
Koruyucu uygulamalar nelerdir?
Diş çürüğünü önlemeye yönelik koruyucu uygulamalar içinde çocuğun ve ailesinin ağız diş sağlığı ve beslenme konusunda eğitilmesine büyük önem verilmektedir. Kliniğimizde hastalarımıza diş fırçalama tekniği uygulamalı olarak anlatılmaktadır. Koruyucu diş hekimliği uygulamaları arasında yüzeyel flor ve fissür örtücü işlemleri de yer almaktadır.
Fissür örtücü (fissur sealant) nedir, nasıl uygulanır?
Daimi dişlerin çiğneyici yüzeylerindeki derin ve çürümeye meyilli fissürleri (olukları) kapatıp, bakterilerin buraya ulaşmasına izin vermeyen ve böylece çürüğü önleyen akışkan bir dolgu maddesidir. Fissür örtücü uygulamaları 6 ayda bir kontrol edilmelidir.
Flor uygulamaları nedir, nasıl uygulanır?
Flor, dişlerin çürümesini önleyen, dişlerin yapısını kuvvetlendiren bir elementtir. Dişler ilk sürdükleri zaman diş minesi tam olarak olgunlaşmadığından yeni sürmüş dişler genellikle çürüğe karşı daha dirençsiz ve çürük oluşumuna yatkındırlar. Flor, diş minesini kuvvetlendirerek dişi asit ataklarına karşı korur ve dolayısıyla diş çürüklerinin oluşmasını önlemeye yardımcı olur. Profesyonel yüzeyel flor uygulaması sadece diş hekimleri tarafından uygulanabilen koruyucu bir yöntemdir. Yüzeyel flor, 6 ayda bir diş hekimi tarafından uygulanmalıdır.
Biberon çürüğü nedir?
Diş çürüğü, diş üzerindeki bakterilerin besinleri fermente etmesi sonucu üretilen asitlerle, diş sert dokularının yıkımı ile başlayan bir hastalıktır. Özellikle erken çocukluk döneminde, uyku sırasında biberon içine ballı, şekerli ya da bisküvili süt gibi gıdaların konulup çocuğa verilmesi, emziğin şekerli gıdalara batırılması sonucu küçük yaştaki çocuklarda görülen yaygın çürüklere biberon çürüğü adı verilir.
DİŞ TRAVMALARI
Çocukluk çağında çok sık karşılaşılan önemli sorunlardan biri de travmatik yaralanmalardır. Hastanın yaşı, yaralanmanın derecesi, bölgesi, ilgilendirdiği dokular ve hastanın genel durumu dikkate alınarak tedavi yapılır.
Çocuklarda diş travmaları, diş çürüklerinden sonra meydana gelen en önemli zararlardır. Bu travmalar, hem aile hem de çocuk için son derece üzücü ve zor bir durumdur. Yapılan çalışmalarda, çocukların yaklaşık olarak %30’unun diş travmalarına maruz kaldıkları bildirilmektedir. Özellikle 1-3 yaş arası çocuklar, yürümeyi yeni öğrendikleri dönemde dengelerini sağlayamadıkları için sıklıkla düşmektedir. Yapılan çalışmalarda, 7-10 yaş arasındaki okul çağı dönemindeki çocuklarda dişlerin travma sonucunda zarar görme olasılığının daha yüksek olduğu, en çok süt/sürekli üst kesici dişlerin etkilendiği, ve erkek çocuklarının kız çocuklara oranla 2 katı sıklıkta travmaya maruz kaldığı vurgulanmıştır.
Çocuklarda özellikle basketbol, voleybol gibi spor faaliyetleri sırasında çarpışmalarla, deniz ya da havuz kenarındaki kaygan zeminlerde ve düşme sonucunda ağız-diş ve yüz bölgesini ilgilendiren yaralanmaların oluşabileceği görülmektedir.
Travma sonucu diş kırılırsa ne yapmak gerekir?
Bir kaza sonucu çocuğun dişinin bir kısmı kırılırsa yapılması gereken ilk şey kırık diş parçasının bulunması, enfeksiyon riskini azaltmak için, yaralı bölgenin temiz ılık su ile yıkanması, soğuk kompres uygulanması ve mümkün olan en kısa sürede diş hekimine başvurulmasıdır. Kırığın şekli ve büyüklük miktarına göre diş hekimin kırık parçayı tekrar yerine yerleştirme ihtimali değişir. Şartlar uygunsa kırık parça tekrar doğal diş ile birleştirilebilir.
Travma sonucu diş tümü ile yerinden çıkarsa ne yapmak gerekir?
Çocuklarda gerekli şartlar sağlanabilirse tamamı ile çıkmış olan diş dahi yerine konulabilir. Yapılması gereken ilk iş çıkmış olan dişin bulunmasıdır. Ancak böyle bir durumda çıkan dişin kök kısmımdan el ile tutmamaya çok dikkat etmek gerekir. Çünkü dişin kök kısmında, diş yerinden çıksa dahi bir süre canlı kalabilecek hücreler bulunur. Bu hücreler tamamı ile çıkan dişin tekrar yerine yerleştirildiğinde kemiğe tutunabilmesini sağlarlar. Bu nedenle çıkan dişin kök kısmından tutulmaması çok önemlidir. Dişi doğru koşullarda muhafaza edip en geç 1saat içerisinde diş hekimine başvurabilirseniz, dişin tekrar yerine yerleşip, kemiğe tutunma şansı büyük ölçüde artar.
Çıkan diş nasıl muhafaza edilmelidir?
Öncelikle kök kısmından’’ tutmadan’’ hafif şiddetle akan suyun altında diş yıkanmalıdır. Eğer siz veya çocuğunuz panik halde değilseniz dişi yerine oturtup, en kısa sürede diş hekimine ulaşabilirsiniz. Ancak dişi yerine yerleştiremezseniz süt ya da serum içerine koyarak da getirebilirsiniz. Süt ve serum hücrelerin canlı kalmasına yardımcı olacaktır. Yakınlarımızda süt veya serum bulmak gibi bir imkanı yoksa dişi tükürük içerisinde saklamaya çalışmak gerekir. Çocuğunuzun biraz sakinleşmesini bekledikten sonra yıkadığınız dişi çocuğunuzun ağız içerisinde bekletmesini sağlamaya çalışmalısınız. Böyle bir durumda çocuğun dişi yutmaması için alt çenede arka tarafa doğru yanakla dişler arasındaki bölge dişin en rahat ve güvenli saklanabileceği alandır. Bu mümkün değilse çocuğun tükürüğünü topladığınız bir bardağın içine dişi koyup, en kısa sürede diş hekimine gidiniz.
Spor travmalarından korunmak için: spor yaparken koruyucu (mouthguard) kullanılması, ağız bölgesinde meydana gelebilecek zararları azaltabilmektedir. Özellikle basketbol, kayak, bisiklet gibi sporları yapan çocuklarda diş hekiminin hazırlayacağı mouthguard sayesinde diş kırıkları, dudak veya dilin ısırılması sonucu yumuşak doku yaralanmaları engellenmiş olacaktır.
YER TUTUCULAR
Erken süt dişi kayıplarında, alttan gelecek olan daimi dişin yerini korumak amacıyla yer tutucu olarak adlandırılan apareyler kullanılır. Yer tutucular, komşu dişlerin çekim boşluğuna hareket etmelerini ve bu yolla daimi dişin ya gömük kalmasını ya da farklı yerden çıkmasını, dolayısıyla ileride ortodontik bozukluk oluşmasını önlemeye yarayan apareylerdir.
Çocukların tedavileri hangi şartlarda yapılır?
Diş hekimi ile uyumlu olan çocukların tedavileri klinik koşullarda, zihinsel engelli veya anksiyeteli çocukların tedavisi ise sedasyon uygulanarak ya da genel anestezi altında yapılmaktadır.
Gerekli olan tüm dental tedaviler, pedodontistler tarafından sağlıklı ve engelli çocuklara uygulanmaktadır. Özellikle 4 yaşından küçük çocukların diş tedavilerinde, tedavisi uzun sürecek çocuklarda ve gelişim geriliği olan engellilerde, sıklıkla genel anestezi ile tedavi yapılmaktadır. Çocukların ağız ve diş sağlığının mükemmel olması, 6 ayda 1 düzenli yapılan diş hekimi kontrolü ile sağlanabilir. Bu kontroller sırasında ağız ve diş sağlığını tehdit eden her türlü sorun tespit edilebilir. Burada önemli olan bu problemlerin erken teşhisi ve tedavisidir. Çocuk hastada erken teşhis çocuğun fiziksel ve duygusal gelişimini olumlu yönde etkileyecektir.
Çocuk hastada ilk muayene, hem çocuk hem de çocuğun anne ve babası ile iletişim kurmakla başlar. Tanışmadan sonra hastanın medikal ve dental hikayesi alınır. Daha sonra klinik ve radyografik muayeneye geçilir. Bu aşamalardan sonra tanı ve tedavi planlaması hakkında hasta ve ilgili aile bireyine bilgi verilir.
